پدیده‌ی هات اسپات (Hot Spot) یکی از مشکلات پنهان اما بسیار مهم در عملکرد پنل‌های خورشیدی است که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به افت راندمان، آسیب دائمی سلول‌ها و حتی سوختگی کامل پنل منجر شود. در این پدیده، بخشی از سلول‌های خورشیدی بیش از اندازه داغ می‌شوند و به مرور زمان باعث تخریب سطح شیشه و مدار داخلی ماژول می‌گردند.

علت به‌وجود آمدن هات اسپات

هات اسپات زمانی ایجاد می‌شود که در مدار سری سلول‌های خورشیدی، یک یا چند سلول دچار سایه‌ جزئی، آلودگی سطحی یا خرابی الکتریکی شوند. در چنین شرایطی، سلول معیوب به جای تولید انرژی، به صورت بار مقاومتی عمل کرده و انرژی سایر سلول‌ها را جذب می‌کند. این جذب انرژی سبب افزایش شدید دما در آن نقطه می‌شود.

• سایه‌اندازی جزئی از اجسام مانند لوله، آنتن یا دیوار
• آلودگی سطحی ناشی از گرد و غبار یا فضله پرندگان
• خرابی در اتصال سلول‌ها یا ترک در شیشه
• تفاوت کیفیت یا جریان در سلول‌های سری‌شده
• نصب در زاویه‌ی نامناسب یا وجود جسم ثابت در مسیر تابش

تأثیر هات اسپات بر عملکرد پنل

گرچه در ابتدا ممکن است اثر هات اسپات تنها به تغییر رنگ سطحی محدود شود، اما در بلندمدت این پدیده باعث پیامدهای جدی می‌شود:

• کاهش توان خروجی و راندمان کلی ماژول
• افزایش تلفات حرارتی در سلول معیوب
• ایجاد ترک‌های حرارتی و سوختگی دائمی
• افت جریان در رشته‌ی پنل‌ها و کل نیروگاه
• کوتاه شدن عمر مفید پنل خورشیدی

در بسیاری از نیروگاه‌های فتوولتائیک، وجود چند هات اسپات پنهان می‌تواند موجب کاهش راندمان تا ۱۰ تا ۳۰ درصد شود.

نقش دیود بای‌پس در پیشگیری از هات اسپات

دیود بای‌پس (Bypass Diode) به عنوان یک عنصر محافظتی، موازی با رشته‌ای از سلول‌ها درون پنل تعبیه می‌شود. این دیود در شرایط سایه‌ یا خطا، مسیر جریان را از سلول معیوب منحرف می‌کند تا از عبور جریان اضافی از آن بخش و در نتیجه از داغ شدن بیش از حد جلوگیری شود. بنابراین، وجود و سلامت دیود بای‌پس برای افزایش ایمنی و طول عمر پنل حیاتی است.

روش‌های جلوگیری از بروز هات اسپات

• ✅ نصب در محل بدون سایه در تمام ساعات روز
• ✅ تمیزکاری منظم سطح پنل برای حذف گرد و غبار و فضله پرندگان
• ✅ استفاده از ماژول‌های باکیفیت و دارای استانداردهای تست حرارتی (IEC 61215)
• ✅ بررسی دوره‌ای دمای سطح پنل با دوربین حرارتی (Thermal Camera)
• ✅ نصب صحیح و استاندارد برای اطمینان از هم‌خوانی جریان سلول‌ها

تشخیص و رفع هات اسپات

برای شناسایی نقاط داغ معمولاً از دوربین حرارتی مادون قرمز (IR) استفاده می‌شود. در تصاویر حرارتی، سلول‌های دارای مشکل به‌صورت نقاط قرمز یا سفید با دمای بالاتر قابل مشاهده‌اند.

در صورت شناسایی هات اسپات، بسته به شدت آن، اقدامات زیر توصیه می‌شود:

• تمیزکاری کامل سطح و رفع موانع سایه‌انداز
• بررسی سلامت دیود بای‌پس و تعویض در صورت خرابی
• در موارد شدید، تعویض کامل ماژول آسیب‌دیده

نتیجه‌گیری

هات اسپات پدیده‌ای است که در ظاهر ساده، اما در عملکرد پنل‌های خورشیدی بسیار تأثیرگذار است. با رعایت اصول نصب استاندارد، تمیزکاری منظم، کنترل دمایی و انتخاب تجهیزات باکیفیت می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. شناخت و پیشگیری از هات اسپات نه تنها عمر پنل‌ها را افزایش می‌دهد بلکه بهره‌وری کل نیروگاه را نیز به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشد.

خدمات تخصصی هورینکس

شرکت هورینکس با تجربه گسترده در زمینه طراحی، نصب و مانیتورینگ نیروگاه‌های خورشیدی، خدمات عیب‌یابی تخصصی هات اسپات، بررسی حرارتی و مشاوره فنی برای نیروگاه‌های خانگی و صنعتی ارائه می‌دهد.

📞 تماس: ۰۹۳۶۱۴۰۳۶۹۱ — ۰۲۱۸۸۵۸۰۴۶۶
🌐 وب‌سایت: www.horinex.ir